“Sáng tạo” mùa Đại hội cổ đông

Header 2

Ảnh: Đại hội cổ đông thường niên Berkshire Hathaway

Các cuộc họp mang tính chất tiêu cực thường có nhiều câu hỏi hơn, một sự quan sát rút ra kết luận chung là không hề thấy được quyền lực của các cổ đông mà theo John Brooks có thể đến từ ba lý do chính sau:

• Sự thờ ơ của chính cổ đông đối với quyền lực thực sự của mình trong những thời điểm tăng lợi nhuận và cổ tức.
• Sự mù mịt của họ đối với các vấn đề của công ty.
• Số lượng cổ đông quá đông đảo nên khó có tiếng nói chung.

Header 3

Việc này cũng giải thích kết quả hầu hết của các cuộc bỏ phiếu tỷ lệ đồng thuận lên tới 99,99%. Các cổ đông nhỏ lẻ có thể chưa quan tâm đúng mức hoặc chưa đủ chuyên môn để đặt những câu hỏi gây áp lực lên ban lãnh đạo. Các cổ đông là tổ chức chuyên nghiệp nếu tham gia tích cực hơn thì bức tranh của công ty sẽ ngày càng được rõ ràng. Vấn đề có ít thông tin nhất để cổ đông ra quyết định là việc bầu nhân sự chủ chốt vào hội đồng quản trị, các tờ trình chỉ giới thiệu sơ lược về vai trò, vị trí mà không rõ lịch sử, thành tích, chi tiết công việc sẽ đảm nhận là như thế nào. Và cơ chế bầu thì vẫn theo quy trình là nghe giới thiệu xong xếp hàng bỏ phiếu vào thùng, số lượng quyền biểu quyết tương ứng với số lượng cổ phần nắm giữ. Đối với trường hợp bầu 1 –2 thành viên rõ ràng quyền lực của cổ đông nhỏ lẻ gần như không có nhưng một số công ty thường “sáng tạo” bầu một lúc một danh sách các thành viên, nếu không có cơ chế bầu dồn phiếu thì câu chuyện quay trở lại như cũ, quyền lực cổ đông nhỏ lẻ gần như bằng không. Hiện nay, trên 80% doanh nghiệp Việt Nam là công ty gia đình, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc một số thành viên trong ban điều hành có tuổi đời rất trẻ chỉ có vai trò đứng tên sở hữu cổ phần cho đủ số lượng chứ không rõ chức năng, nhiệm vụ của họ là gì trong bộ máy.

Một vấn đề rất đáng quan tâm là ESOP cho cán bộ công nhân viên, thường là ban lãnh đạo gắn bó lâu năm với công ty, để níu giữ và tạo động lực cho họ cống hiến lâu dài hơn. Điều này là việc bình thường vì “người có công có của” nhưng đối với cổ đông nó khá nhạy cảm, thông thường các công ty sẽ công bố tỷ lệ phần trăm số lượng cổ phiếu sẽ phát hành ra nhưng không công bố danh sách các cán bộ được nhận quyền lợi này vì đối với cổ đông đó là một loại chi phí cần được thông tin rõ ràng và chi cho xứng đáng. Đại hội cổ đông của CTCP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) năm nay đã thay đổi chính sách này theo hướng công bằng hơn, thay vì chia thưởng bằng tiền hoặc ESOP cố định 3 năm/ lần nếu ban lãnh đạo hoàn thành vượt kế hoạch thì họ sẽ được thưởng 20% bắt đầu tính từ khoản lợi nhuận vượt lên đó. Thay vì làm vậy họ có chính sách ESOP cho từng năm một để người được nhận thưởng không phải chờ quá lâu, điểm khách quan hơn ở chỗ mỗi phần trăm vượt kế hoạch lợi nhuận sẽ nhận thêm 0,03% số lượng cổ phần phát hành thêm và tổng lượng ESOP không được vượt quá 1,5%, tức mức trần đã được khóa lại trong giới hạn. Điểm cổ đông cần chú ý là một kế hoạch phù hợp với tình hình hiện tại của công ty để tránh trường hợp, kế hoạch lợi nhuận đặt quá thấp để phần thưởng tới một cách dễ dàng. Muốn biết được điều này có hợp lý không cổ đông cần nắm rõ tình hình công ty.