Góc nhìn về đầu cơ của một nhà đầu tư

“Đừng để thời gian trôi qua thật lãng phí, hãy đọc và suy ngẫm để tạo ra giá trị bền vững trong tương lai” – VOT PARTNERS

Các chủ đề tranh cãi về đầu tư và đầu cơ từ trước tới nay chưa có hồi chấm dứt, bản thân chúng tôi từng là một trader giao dịch cũng khá đa dạng các công cụ và một thời gian dài nhưng không có hiệu quả. Sau khi từ bỏ trường phái này và chuyển sang đầu tư giá trị, chúng tôi cảm thấy trường phái này phù hợp với mình hơn và gặt hái được nhiều thành công hơn. Tất cả mọi người hầu như đều đã biết được sức mạnh của lãi kép khủng khiếp thế nào, để phát huy sức mạnh này cần một khoảng thời gian đủ dài, Warren Buffett từng khiêm tốn tự nhận xét bản thân mình có lợi thế là sinh ra đúng thời điểm, có khả năng phân bổ tiền hiệu quả vào các tài sản và sống lâu. Tức khi đầu tư hay đầu cơ chúng ta đều mong đợi một mức sinh lời bền vững và đặc biệt là phải tốt hơn thị trường chung. Bài viết này tiếp tục trong chuỗi bài thể hiện quá trình thay đổi tư duy của chúng tôi về đầu tư giá trị.

Nhắc tới đầu cơ mọi người đều biết tới phân tích kỹ thuật, cha đẻ đặt ra nền tảng cho phương pháp này chính là Charles H. Dow, mục đích ban đầu khi ông đặt ra các giả thuyết là để dự đoán xu hướng thị trường, sau này các nhà đầu cơ bắt đầu phát triển các công cụ thể hiện trên đồ thị rất đa dạng nhằm cố gắng đưa ra được nhận định mua/bán thiết thực hơn. Một số trader còn phát triển ra các công cụ dự đoán trước hoặc lượng hóa cả các yếu tố cơ bản xung quanh hoạt động của một công ty nhằm đưa ra quyết định hiệu quả hơn, thường các tổ chức cụ thể là các quỹ định lượng mới đủ nguồn lực và chuyên môn để nghiên cứu định lượng. Các cá nhân chủ yếu sử dụng phân tích kỹ thuật, điều chúng tôi muốn nhắn nhủ mọi người là khi dùng bất kỳ một công cụ nào có hai vấn đề bạn cần khắc ghi:

           1.Bạn có tin vào công cụ đó

           2.Phải hiểu thật rõ thì mới sử dụng

Bản thân chúng tôi sau một thời gian dài nhận thấy phân tích kỹ thuật cũng rất hữu ích, dễ dàng để hiểu và sử dụng. Tuy nhiên, chúng tôi lại thấy phương pháp này không phù hợp với tính cách của bản thân, sự thất bại của hầu hết các trader lại tới từ việc thiếu kỷ luật, tuân thủ và bị chi phối bởi quá nhiều nguồn thông tin bên ngoài. Phương pháp này dựa trên giá và khối lượng để phát triển ra các công cụ với một số niềm tin rằng giá phản ánh tất cả mọi thứ, tức các thông tin xung quanh hoạt động của doanh nghiệp, tâm lý con người thì không thay đổi và không ai có thể chi phối được thị trường…Còn rất nhiều điều mang tính nền tảng trong lý thuyết Dow mà chúng ta chắc chắn phải tin mới sử dụng được các công cụ kỹ thuật. Điều cần lưu ý ở đây là các nền tảng đều mang tính “ quá trình” tức cần có thời gian dài để giá cổ phiếu thể hiện được xu hướng một cách chắc chắn, tin tức chứ không phải lúc nào giá cũng phản ánh một các tức mọi thứ như trong lý thuyết thị trường hiệu quả. Một vài ví dụ để làm rõ điều này:

1.Thị trường hay giá cổ phiếu trong ngắn hạn hoàn toàn có thể bị chi phối bởi các bàn tay hữu hình. Thời gian càng ngắn, tâm lý con người sẽ càng cảm xúc và điên cuồng

2.Một biến số quan trọng liên quan tới doanh nghiệp chính là lợi nhuận sau thuế, trong một số thời điểm trước và sau khi công bố thông tin lợi nhuận giá cổ phiếu không hề biến động.

Để giải quyết bài toán này các trader sẽ chọn khung thời gian dài hơn, cố gắng theo xu hướng của thị trường. Nếu là nhà giao dịch chắn hẳn bạn sẽ biết đến Adam Khoo, vốn là một bậc thầy trong giao dịch các tài sản tài chính. Ông thường chỉ ưu tiên giao dịch trong thị trường giá lên tức Bull Market. Mọi người đều có thể dễ dàng thấy hầu hết giá cổ phiếu đơn lẻ thường diễn biến theo thị trường chung, chỉ có một số nhỏ là đi ngược lại. Thị trường lên được ví như câu nước lên, thuyền lên, kéo theo các thứ trôi nổi khác cũng lên theo. Adam Khoo nhìn việc giao dịch dưới góc độ xác suất, tựa như việc bạn vào casino để chơi trò Roullete, xác suất thắng về lâu dài sẽ luôn nghiêng về “ nhà cái”, có tổng cộng 37 ô trong trò chơi này với 18 ô xanh và đỏ, 1 ô không màu. Xác suất thắng lâu dài nghiêng về nhà cái với 19/37. Nhìn sang thị trường chứng khoán với nguyên tắc nền tảng xu hướng là một quá trình, giá đang ở trong xu hướng nào thì sẽ tiếp tục trong xu hướng đó cho tới khi bị phá vỡ. Trong thị trường giá lên xác suất bạn chọn đúng cổ phiếu tăng sẽ cao hơn, bài toán đơn giản được đưa về công thức mức sinh lời kỳ vọng trung bình :

ER(Expected Return) =  Xác suất lời x %lời  –  Xác suất lỗ x %lỗ

Giả sử trong trường hợp bạn thực hiện 10 giao dịch xác suất lời là 40%, xác suất lỗ là 60%, các giao dịch lời  20% và các giao dịch lỗ 10% thì tổng lại lợi nhuận kỳ vọng vẫn là 2%. Tức trong thi trường giá lên khi bạn thực hiện nhiều giao dịch lỗ hơn thì khả sinh lời vẫn sẽ có. Trường hợp này nếu xác suất lời giảm xuống 30% mỗi giao dịch thắng bạn cần thắng 30% thì tổng danh mục mới lời  trung bình 2% sau 10 lần giao dịch. Giả định trên chưa bao gồm phí giao dịch và các biến số khác tác động tới tâm lý nhà đầu tư.

Vì vậy, khuyến nghị của ông đối với nhà giao dịch không chuyên nghiệp chỉ nên tham gia khi thị trường trong giai đoạn giá lên.

Các biến số khác có thể tác động tới quyết định của trader mà chính chúng tôi cũng đã từng trải qua là các tin đồn, lời khuyên từ bạn bè, môi giới và các mối quan hệ khác..Đây là một phần không thể thiếu của cả nhà giao dịch và nhà đầu tư, chúng tôi không phủ nhận vai trò của họ tuy nhiên bạn cần suy nghĩ và tỉnh táo trong mọi trường hợp, quan trọng nhất là phải giữ chừng mực. Lấy một ví dụ về tin đồn tác động tới quyết định đầu tư của bạn:

Trong quá trình nắm giữ cổ phiếu sau khi tín hiệu từ hệ thống của bạn cho mua, có một tin đồn khá xấu liên quan tới một thương vụ hoặc tình hình doanh nghiệp có thể xấu đi trong ngắn hạn. Bạn cần tỉnh táo suy nghĩ rằng nếu ra quyết định ngay theo tin đồn đó thì bạn sẽ gặp rủi ro ở cả hai đầu. Một là chất lượng nguồn tin đầu vào, hai là diễn biến giá thị trường không như bạn mong đợi, như chúng tôi đã đề cập phía trên lợi nhuận tăng chưa chắc giá sẽ tăng trong ngắn hạn. Nếu giá phản ánh tất cả thì thời điểm nào sẽ phản ánh, mức độ phản ánh cụ thể. Đây là một tình huống lose to lose, một nhà kinh doanh thông minh sẽ không bao giờ ra quyết định dựa trên các tin đồn thiếu cơ sở này. Ken Griffin khuyên các nhà đầu tư nhỏ lẻ như sau”một trong những cách làm mất tiền trên thị trường chứng khoán là chỉ chăm chăm nghe ngóng những tin đồn, một vài nguồn tin không chính thống sau đó không kiểm tra kĩ những tin đồn đó mà lại vội vã đưa ra quyết định của bản thân là cách nhanh nhất khiến nhà đầu tư đi tới thất bại. Để thành công, Griffin khuyên những nhà đầu tư nhỏ lẻ như chúng ta phải tự bỏ qua tất cả các ý kiến bên ngoài và các dự đoán. Sau đó cố gắng thực hiện theo chiến lược đã được hoạch định sẵn của bản thân”. Việc ra quyết định cũng thể hiện lập trường bạn chưa vững vàng, chưa tuân thủ và sai về mặt phương pháp “ mua theo kỹ thuật bán theo cơ bản hoặc tin đồn”. Bạn cũng nên nhớ là một nhà giao dịch thì bạn phải thực hiện rất nhiều các giao dịch và phải nhanh chóng quên đi cảm giác đau buồn từ thua lỗ để tập trung thực hiện một giao dịch khác tốt hơn.

Chọn trường phái đầu tư hay đầu cơ lại tùy thuộc vào tính cách của bản thân, riêng bản thân chúng tôi sau khi trải nghiệm và ngẫm lại chúng tôi có niềm tin hơn ở phương pháp đầu tư giá trị vì tính nền tảng chỉ tập trung vào các hoạt động kinh doanh, sự tăng trưởng của doanh nghiệp. Việc phân tích đầu tư cẩn thận và chi tiết mang đến một giấc ngủ ngon cho nhà đầu tư và đó không phải là một trò chơi có tổng bằng 0. Mỗi trường phái đều có sự thuận lợi và khó khăn riêng nhưng trong giao dịch liên tục, chúng tôi thấy được sự phá vỡ nguyên tắc nhiều hơn là đầu tư. Vì niềm tin vào doanh nghiệp không phải là thứ dễ dàng có được như các chỉ báo mua/bán. Nguyên nhân chủ yếu của sự phá vỡ là nỗi sợ hãi “ mất tiền”, sức “ chịu lời” luôn thấp hơn “chịu lỗ” , các nhà giao dịch có thể để danh mục lỗ rất nhiều nhưng khi lời vài phần trăm là họ đã bán với một lý do “chốt lời không bao giờ sai”. Một vài tuần hay vài tháng giao dịch không thành công sẽ xáo trộn cuộc sống của một  nhà giao dịch, ảnh hưởng nhiều tới đời sống gia đình và khó để họ có một giấc ngủ ngon khi tài khoản đang lỗ nặng. Nhưng với nhà đầu tư mua tích trữ cổ phiếu thì không như vậy, việc tập trung vào hiểu một số ngành nghề và doanh nghiệp đem lại cảm giác yên tâm, chỉ mua khi giá cổ phiếu nằm trong biên an toàn. Có rất nhiều thứ cần phải tìm hiểu về doanh nghiệp chứ không đơn thuần dựa vào báo cáo tài chính sau đó ra quyết định đầu tư và ngồi chờ.

Theo quan điểm cá nhân, việc giao dịch liên tục chỉ phù hợp với những ai nhạy cảm với thị trường, có thời gian theo dõi liên tục và không ngừng cập nhật hệ thống của mình, ngoài chiến đấu với thị trường thì bản thân nhà giao dịch sẽ là trở ngại lớn nhất. Đa phần trên thị trường đều là những nhà giao dịch cá nhân với trình độ chuyên môn không đồng đều và một số tổ chức giao dịch có hệ thống,tin tức nội bộ. Việc tạo ra lợi thế cạnh tranh sẽ ngày càng khó khăn hơn vì khái niệm tâm lý đám đông chưa bao giờ biến mất, cách duy nhất là ra quyết định độc lập và tuân thủ hệ thống mình đang sử dụng dựa trên nguyên tắc tin và hiểu thì mới dùng.

Đối với đầu tư chúng ta hoàn toàn có thể tạo ra một cộng đồng chuyên nghiệp, tư duy đúng đắn ngay từ đầu.Trên cơ sở đó, các quyết định đầu tư sẽ ngày càng đúng đắn, có cơ sở hơn và quá trình tự nghiên cứu sẽ dễ dàng hơn.

“Có thể chúng tôi chưa hoàn hảo, nhưng chúng tôi biết cách nỗ lực và học hỏi để trở thành nhà đầu tư giá trị” – VOT PARTNERS